Percepcja mówcy online może być uzależniona od wielu czynników. Jednym z nich jest torowanie, które w psychologii jest zjawiskiem polegającym na aktywizowaniu schematu poznawczego poprzez np. często ekspozycję na konkretny bodziec (Dillman Carpentier, 2020). Dzięki czemu zaktywizowana struktura ułatwia przywołanie i kojarzenie słów czy pojęć z nią związanych (Tulving i Schacter, 1990). Zjawisko torowania, inaczej zwane primingiem może być stosowane jako technika wpływu społecznego.

Jednym ze sposobów wykorzystania torowania może być zarządzanie sekwencją pojawiających się obrazów. Kosonogov (2020) w badaniu przeprowadzonym na grupie studentów wykazał, że zdjęcia neutralne mogą być odbierane bardziej pozytywnie, jeśli wcześniej były zaprezentowane obrazy nieprzyjemne, zaś jeśli jako pierwsze osoby badane zobaczyły zdjęcie przyjemne, to neutralne było bardziej nieprzyjemne. Bodźce mogą wpływać na uruchamianie się stereotypów. Oglądanie twarzy męskich lub damskich powoduje szybszą reakcję w przyporządkowywaniu imion do danej płci, niż w przypadku, kiedy nie występuje żaden bodziec (Macrae i Cloutier, 2009).

Priming może być też zjawiskiem wykorzystywanym do tworzenia pożądanego nastroju, który może wpływać na sposób zapamiętywania, myślenia, formułowania ocen i wniosków oraz na zachowania interpersonalne (Forgas, 2017). Wprowadzanie zatem publiczności przez mówcę w dobry nastrój poprzez tło może determinować w jaki sposób zostanie on odebrany. Pozytywny nastrój może implikować odbiorcy, że jest bezpieczny i może polegać na swojej wiedzy, zaś negatywny nastrój daje sygnał alarmowy i może być konieczne sprawdzanie podanych informacji oraz zaczerpnięcie z zewnętrznych źródeł. (Bless i Fiedler, 2006).

Aktywizacja schematu poznawczego może się również pojawiać w kontekście środowiska. Normy sytuacyjne są skojarzeniem pomiędzy środowiskiem a zachowaniem normatywnym. Środowisko może automatycznie kierować naszymi zachowaniami normatywnymi. Zarówno rzeczywiste zachowanie jak i reprezentacje zachowania są automatycznie aktywowane kiedy istnieje silny związek między środowiskiem, a zachowaniem normatywnym oraz wtedy, kiedy istnieje intencja i cel odwiedzenia danego środowiska (Aarts i Dijksterhuis, 2003). Przykładem ilustrującym tę zależność może być badanie, w którym przez trzydzieści sekund prezentowano osobom badanym zdjęcie biblioteki lub stacji kolejowej, a następnie mierzono czas reakcji w zadaniu leksykalnym dotyczącym podejmowania decyzji. Aktywowanie wzorca biblioteki zwiększało dostępność zachowania realizującego normę milczenia, jeśli celem była faktyczna wizyta w bibliotece (Aarts i Dijksterhuis, 2003).

Zasadę primingu pokazuje ciekawy eksperyment Bargh’a i współpracowników (1996). Dwie grupy dostały za zadanie ułożenie różnych zdań. Grupa pierwsza miała słowa wskazujące na osoby w podeszłym wieku np.: starość, bingo, zmarszczki, emerytura. Druga grupa układała zdania z neutralnymi słowami. Następnym krokiem było zmierzenie czasu, w jakim dwie grupy poruszały się od miejsca badania do laboratorium. Jak się pewnie domyślacie, grupa pierwsza chodziła znacznie wolniej, niż grupa druga. Co to oznacza w praktyce? Zaktywizowany schemat poznawczy może wpływać nie tylko na decyzje zakupowe, nastrój, ale również na aspekty behawioralne (zachowania). Eksperyment doczekał się swojego określenia „efekt Florydy”.

Powyższe przykłady pokazują, że za pomocą sekwencji zdjęć, budowania odpowiedniego nastroju, czy manipulowania środowiskiem można wpływać na sposób myślenia, formułowania ocen i wniosków oraz na zachowania interpersonalne. Priming w związku z tym może być stosowany w doborze tła, które wywrze zamierzony efekt na publiczności.

Bibliografia:

• Aarts, H. i  Dijksterhuis, A. (2003). The Silence of the Library: Environment, Situational Norm, and Social Behavior. Journal of Personality and Social Psychology 2003, 84(1), s. 18–28.
• Bless, H. i Fiedler, K. (2006). Mood and the regulation of information processing and behavior. W: J.P. Forgas (red.), Hearts and Minds: Affective Influences on Social Cognition and Behaviour. Psychology Press.
• Dillman Carpentier, F.R. (2020). International Encyclopedia of Media Psychology. John Wiley & Sons, Inc.
• Forgas, J.P. (2017). Mood Effects on Cognition: Affective Influences on the Content and Process of Information Processing and Behavior. Emotions and Affect in Human Factors and Human–Computer Interaction. Academic Press.
• Kosonogov, V. (2020). The effects of the order of picture presentation on the subjective emotional evaluation of pictures. Revista PSICOLOGIA, 34(2), s. 171-178.
• Macrae, C.N., Cloutier, J. (2009). A Matter of Design: Priming Context and Person Perception. Journal of Experimental Social Psychology, 45(4), s. 1012.
• Tulving, E. i Schacter, D.L. (1990). Priming and human memory systems. Science, 247(4940), s. 301-306.