Wystąpienia publiczne można zdefiniować jako aktywność mówienia, prezentowania czy inną formę ekspresji, która ma za zadanie przekazanie jakiegoś komunikatu lub treści odbiorcom przez prelegenta. Osoby prezentujące się na scenie muszą opanować wiele umiejętności, żeby ich przekaz był odpowiednio odebrany (Bursak, 2019).  

Występowanie online w wielu aspektach różni się od występowania na żywo. Nasza sylwetka jest widoczna jedynie od pasa w górę, ponieważ przyjęta jest praktyka rozmawiania w trakcie spotkań na siedząco, co umożliwia swobodny dostęp do ekranu komputera i klawiatury. Inna może być też percepcja dźwięku i obrazu, które mogą ulegać zniekształceniom poprzez przetwarzanie cyfrowe oraz niestabilne łącze internetowe. Podczas spotkań online panuje zasada wyłączonych mikrofonów ze względu na sprzęganie i pogłos. Z tego powodu brak jest dźwiękowej interakcji publiczności (Harper, 2020).

W marcu 2020 roku z powodu pandemii COVID-19 88% firm przeszło na tryb pracy zdalnej (Puls HR, 2020). OECD szacuje, że w Polsce około 58% miejsc pracy wymaga bycia stacjonarnie w sklepie, biurze, fabryce itd. Z pozostałych około 42% osób, które mogą pracować zdalnie 12% ankietowanych chciało kontynuować pracę zdalną, 14% mieć możliwość hybrydowego łączenia home office i biura, a 16% chciałoby wrócić do miejsca pracy (Business Insider, 2021). Pandemia zmieniła również sposób dzielenia się prywatnymi informacjami. Przesunęła się granica społecznie akceptowalnych zachowań (Nabity-Grover i in., 2020). Jak pokazują badania Crabtree i Pillow (2018) dzielenie się swoim prywatnym życiem w sieci może pomóc budować pozytywny wizerunek.

W sytuacji konieczności zdalnej nauki i pracy powstaje pytanie czy taka forma jest efektywna. Studenci, którzy uczestniczyli w zajęciach z anatomii pozytywnie oceniali taką formę edukacji, jednak uznali ją za mniej angażującą i ciekawą, niż gdyby zastosowano prawdziwe ciała (Klein in., 2020). Alfadda i Mahdi (2021) w badaniu nad reakcjami osób, które uczyły się języka angielskiego za pomocą technologii wykazali, że zaistniała silna, pozytywna korelacja między korzystaniem z platformy Zoom, a nastawieniem i zamiarami behawioralnymi studentów.

W innym eksperymencie studenci wyrażali opinię na temat edukacji online, z którego wyniknęło, że pięć dni zajęć prowadzonych przez aplikację Zoom było dla wielu z nich dużym obciążeniem i znaczna większość chciała powrotu do zajęć stacjonarnych. Również preferowanym udoskonaleniem przed studentów było nagrywanie zajęć, które potem
w dowolnym czasie mogliby odtworzyć lub po prostu powtórzyć materiał (Roy i in., 2020). W trakcie pandemii COVID-19 ukuło się sformułowanie „Zoom fatigue”, które oznacza przemęczenie uczestnictwem w spotkaniach online za pomocą różnych narzędzi m.in. Zoom, Skype czy Microsoft Teams.

W badaniu Jeremiego Bailensona (2021) przeprowadzonym na Uniwersytecie Stanforda okazało się, że video konferencje mogą mieć negatywny wpływ na uczestników w takich aspektach jak nadmierna konieczność ciągłego patrzenia „w oczy” rozmówcom, co nie występuje w spotkaniach na żywo. W trakcie wirtualnych spotkań możemy również patrzeć na siebie samych i wiąże się to z ciągłym kontrolowaniem swojej mimiki i mowy ciała. Co więcej, z racji siedzenia przed komputerem ruszamy się o wiele mniej, przez co nasz mózg pracuje słabiej. Brak możliwości widzenia pełnej sylwetki osób, z którymi odbywamy spotkanie, a przez to uboższa gestykulacja i mowa ciała, powoduje większe obciążenie poznawcze, ponieważ trudno może być interpretować treść bez tych elementów (Bailenson, 2021).

Istnieją jednak również pozytywne przesłanki do spotkań online. 74% badanych uznało, że po zakończeniu pandemii konferencje dalej powinny się odbywać wirtualnie lub zawierać takie elementy. Konferencje online dają większą możliwość partycypowania w wydarzeniu ludziom z całego świata, dzięki niższym kosztom, bez konieczności podróżowania i generowania śladu węglowego. Z drugiej strony uniemożliwiają stworzenie warunków do networkingu jak wcześniej oraz utrudniają uczestnictwo w przypadku mieszkania w innej strefie czasowej (Remmel, 2021).

Osoba, która występuje publicznie musi spełniać wiele kryteriów, żeby wypaść profesjonalnie, a w przypadku wystąpień online dochodzą do tego takie aspekty jak obsługiwanie profesjonalnego sprzętu do nagłośnienia, odsłuchu i nagrywania video, a także zadbanie o przestrzeń, w której znajduje się mówca. W związku z tym może on odczuwać większe obciążenie poznawcze (Boutin, 2020). Co więcej, oprócz technicznych elementów na jakość prezentacji online wpływają głównie ruchy głową i górnej części ciała oraz gestykulacja prezentera (Chakravarty i in., 2015). W przypadku video konferencji w celu uzyskania efektywnej komunikacji  przygotowanie techniczne do prezentacji leży zarówno po stronie mówcy, jak i słuchaczy, co nie występuje w trakcie wystąpień na żywo (Michels i Chang, 2011).

Czynnikiem różnicującym wystąpienia online od wystąpień na żywo jest brak możliwości bezpośredniej interakcji z publicznością. Zdalne prezentacje mogą być również satysfakcjonujące, co pokazuje badanie Hamdan i współpracowników (2021). Studenci, którzy w 2020 roku przeszli na zdalne nauczanie osiągali satysfakcję ze zdalnego nauczania, kiedy zapewniony był element interakcji z innymi uczestnikami oraz interaktywne treści (Hamdan i in., 2021), z czego wynikają implikacje do tworzenia interaktywnych prezentacji online.

Jak pokazują przytoczone tu przykłady i badania,  wystąpienia online różnią się w wielu aspektach od wystąpień na żywo. Konieczność słuchania wystąpień online może powodować zmęczenie publiczności ze względu na większe obciążenie poznawcze, co może wpływać na odbiór mówcy. Osoby prezentujące się wirtualnie mogą uwzględnić inną specyfikę takich wystąpień- tło, interakcję, sprzęt, żeby osiągnąć zamierzone wrażenie i efekty.

Bibliografia:

• Alfadda, H.A., Mahdi, H.S. (2021). Measuring Students’ Use of Zoom Application in Language Course Based on the Technology Acceptance Model (TAM). Journal of Psycholinguistic Research.
• Bailenson, J.N. (2021). Nonverbal Overload: A Theoretical Argument for the Causes of Zoom Fatigue. Technology, Mind and Behaviour, 2(1).
• Bursak, l. (2019). Szkoła mówców. Wydawnictwo One Press.
• Business Insider (2021). Pół Polski przeszło w pandemii na pracę zdalną? Rzeczywiste liczby zaskakują: https://businessinsider.com.pl/firmy/praca-zdalna-w-polsce-w-czasie-pandemii-ilu-z-nas-pracowalo-z-domu/c5rwvdm
• Chakravarty, P., Mirzaei, S.,  Tuytelaars, T. i Hamme Van, H. (2015). Who’s Speaking? Audio-Supervised Classification of Active Speakers in Video. Publikacja z International Conference on Multimodal Interaction. Seattle, USA.
• Crabtree M.A. i Pillow D.R. (2018). Extending the dual factor model of facebook use: Social motives and network density predict facebook use through impression management and open self-disclosure. Personality and Individual Differences, 133, s. 34-40.
• Hamdan, K.M., Al-Bashaireh, A.M., Zahran, Z., Al-Daghestani, A., AL-Habashneh, S. i Shaheen, A.M. (2021). University students’ interaction, Internet self-efficacy, self-regulation and satisfaction with online education during pandemic crises of COVID-19 (SARS-CoV-2). International Journal of Educational Management.
• Harper, H. (2020). Coronavirus, and moving presentations online: https://www.brightcarbon.com/blog/coronavirus-and-moving-presentations-online/
• Klein, R., Rajaraman, G., Seymour, P., Tomassoni, Ch., Winchester, M., Eizenberg, N. i Sinnayah P. (2020). Students’ perception of online gross anatomy laboratory classes via zoom technology. Sprawozdanie z Australian Conference on Science and Mathematics Education, s. 42.
• Michels, B.J. i Chang, Ch-W. (2011). Attending a Presentation at a Distance in Real-time via Skype. TECHTRENDS TECH TRENDS, 55, s. 23-27.
• Nabity-Grover, T., Cheung, C., & Thatcher, J. B. (2020). Inside out and outside in: How the COVID-19 pandemic affects self-disclosure on social media. International journal of information management, 55.
• Puls HR (2020). 88 proc. firm wykorzystuje pracę zdalną w czasie pandemii: https://www.pulshr.pl/zarzadzanie/88-proc-firm-wykorzystuje-prace-zdalna-w-czasie-pandemii,72240.html
• Remmel, A. (2021). Scientists want virtual meetings to stay after the COVID pandemic. Nature 591, s. 185-186.
• Roy, H., Ray, K.,  Saha, S., Ghosal, A.K. (2020). A Study on Students’ Perceptions for Online Zoom-app based Flipped Class Sessions on Anatomy Organised during the Lockdown Period of COVID-19 Epoch. Journal of Clinical and Diagnostic Research 14(6).