Stres w wystąpieniach publicznych. Co to jest stres? Dlaczego się stresujemy? Po co nam stres?

Zgodnie z definicją Hansa Selyego stres to niespecyficzna reakcja organizmu na jakiekolwiek wymaganie na niego nałożone¹ lub według innej definicji stres zakłóca stan równowagi i wystawia nas na próbę lub nawet przekracza naszą zdolność do radzenia sobie z nim.²

Stresor to zdarzenie bodźcowe wymagające od organizmu pewnego rodzaju reakcji adaptacyjnej³ np. wejście na scenę przed publiką, a nawet sama informacja o konieczności wystąpienie publicznego.

Stres generuje reakcję uciekaj lub walcz i czasami również udawaj nieżywego. Podczas zagrożenia nasz organizm produkcje noradreanaliny i adrenaliny.¹ Walter Cannon zaobserwował tę zależność zarówno u zwierząt, jak i u ludzi. W zasadzie ta reakcja jest dziedzictwem po naszych przodkach. W ich czasach był to uzasadniony i potrzebny stres. W naszych jest często przekleństwem. Przypatrzmy się sytuacji, w której odczuwamy stres w trakcie publicznego przemawiania, śpiewania czy grania na scenie, zdawania ustnego egzaminu czy wywiadu. Czy nieudana prezentacja spowoduje bezpośrednie zagrożenie życia tzn. śmierć? Nie. Czy może nam się fizycznie coś stać w trakcie? Nie. Zasadniczo w większości przypadków największe konsekwencje ponosimy poprzez własny stres, a nie samo wystąpienie. Często obawiamy się oceny innych, ośmieszenia, straty szansy na dalszą karierę czy nie zaprezentowania 100% naszych możliwości. O strategiach radzenia sobie ze stresem możesz przeczytać tutaj.

Twórca pojęcia „stresu” Hans Selye wyodrębnił dwa rodzaje stresu: eustres oraz dystres.
• Eustres– pozytywny stres, który sprawia, że wstajemy rano z łóżka, wykonujemy zadania w terminie i mobilizujemy się generalnie do działania
• Dystres– negatywny stres, który ma niszczycielski i czasami wręcz patologiczny charakter⁵
Eustres jest pozytywnym zjawiskiem. Niektórzy opisują go jako mile pobudzenie, wyzwanie, generujące stan flow, mobilizacja do działania. Krótkotrwałe pobudzenie jest nam potrzebne do życia. Coś, czego powinniśmy unikać jest dystres.

W sytuacji stresującej nasz mózg wydziela kortyzol- hormon stresu. Pomaga on nam zmobilizować energię, aby poradzić sobie w jakiejś trudnej sytuacji. Na krótką metę jest korzystny dla zdrowia.⁶ W czasach pierwotnych była to sytuacja, w której człowiek musiał np. uciec przed zwierzęciem, żeby ocalić swoje życie. Jednak długotrwałe podniesienie poziomu kortyzolu we krwi jest bardzo szkodliwe.

W 2004 Gregory Miller oraz Suzanne Segerstrom przeprowadzili badanie empiryczne, które wykazały, że stres wpływa bezpośrednio na nasz system immunologiczny.⁷ W sytuacji zagrożenia nasz organizm pozostawia funkcje niezbędne do przetrwania np. oddychanie. Odcinane są automatycznie kreatywne myślenie, popęd seksualny, trawienie. W strachu odpływa nam krew z twarzy i jest pompowana do kończyn, by można było być gotowym do ucieczki. Nasze ciało jest czujne i wrażliwe na bodźce. ⁸

Skutki długotrwałego stresu:
•Choroba wrzodowa (wzrost częstości bicia serca zmniejsza aktywność wydzielniczą oraz częstość jego skurczów. Potem następuje wzmożona aktywność pustego żołądka i atak wyściółki samego żołądka)
•Choroby serca (chwilowe niedokrwienie serca prowadzi do nieprawidłowych skurczów)
•Migreny (wzrost ciśnienia amin endogennych prowadzi do skurczu naczyń krwionośnych w mózgu. Kiedy się rozkurczają nasz mózg interpretuje je jako ból)
•Nadciśnienie tętnicze (noradrenalina oraz adrenalina wpływają na wzrost ciśnienia, a także obniżona odporność utrudniania przeciwdziałanie zakrzepom)
•Otyłość (zwiększenie apetytu oraz potem „zajadanie” stresu)
•Osłabienie układu odpornościowego (podniesienie poziomu cukru w krwi, mniejsza synteza białek w układzie odpornościowym)
•Bezsenność
•Pogorszenie nastroju lub depresja
•Osłabienie pamięci⁹ (hormony stresu powodują degenerację hipokampa)
•Napięcie mięśniowe (sztywnienie karku, bóle pleców. Mięśnie usztywniają się, tracą elastyczność na skutek zaburzenia krążenia krwi w mięśniach i niekontrolowanych przykurczów mięśni)
•Zaburzenia metabolizmu (aktywność w przysadce, korze nadnerczej i podwzgórzu powodują cukrzycę, otyłość brzuszną czy insulinoodporność)
•Astma (stres może działać na nerwy i powodować skurcz mięśni z płucach, co pogłębia trudności z oddychaniem)
•Niedoczynność lub nadczynność tarczycy (kortyzol uszkadza nadnerczę, która wpływa na funkcjonowanie tarczycy)
•Zwiększone ryzyko demencji (ryzyko demencji starczej jest o 65% wyższe u kobiet, które doświadczały silnego stresu)
•Szybsze starzenie się (skracają się chromosomy odpowiedzialne za proces starzenia wraz z każdym kolejnym podziałem komórki)
•Zespół nadwrażliwego jelita
•Rozwój choroby Alzheimera¹⁰

Lista konsekwencji przewlekłego stresu może być jeszcze dłuższa. Co ciekawe, wraz z rozwojem społecznym odczuwanie stresu jest coraz większe. Uczestnicy, którzy brali udział w badaniu dotyczącym stresu w latach 60 deklarowali znacznie niższy poziom odczuwanego stresu niż ich rówieśnicy w latach 90. Warto zadbać o siebie i przyjrzeć naszemu stylowi życia i stresowi, który nam na co dzień towarzyszy. Może on odbierać nam radość z życia oraz zdrowie.

Więcej o reakcjach fizjologicznych na stres tutaj
Jak sobie radzić ze stresem? Kliknij tutaj